Świętokrzyska wieś ma zabytek wpisany na listę UNESCO. To prawdziwa perła
Sudół to niewielka wieś położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim. Właśnie tam, wśród malowniczej przyrody, dokładnie pomiędzy dwoma miejscowościami: Sudołem a Magonie znajdują się Krzemionki Opatowskie – rezerwat archeologiczny, chroniący zespół neolitycznych kopalni krzemienia pasiastego. Ta niesamowita perełka jest jedynym zabytkiem w województwie świętokrzyskim wpisanym na listę UNESCO.
Krzemionki to teren pradziejowych kopalni krzemienia pasiastego. Tworzą go nie tylko podziemne wyrobiska, ale także krajobraz zachowany na powierzchni ziemi – zagłębienia poszybowe oraz relikty całego zaplecza górniczego (hałdy urobku i miejsca dawnych obozowisk górniczych oraz pracowni krzemieniarskich z licznymi odpadkami krzemiennymi). Kopalnie w Krzemionkach funkcjonowały od okresu neolitu do wczesnej epoki brązu czyli w IV-II tys. p.n.e.
Zdjęcia. Krzemionki
Jak odkryto kopalnie?
Do początków XX w. prawie cały teren neolitycznych kopalni porastał las. W latach 1911-14 las wycięto i założono wieś Krzemionki. Uprawa roli i wydobywanie wapienia niszczyły zlokalizowane na powierzchni pozostałości pracowni obróbki surowca oraz kopalnie, ale równocześnie działalność ta doprowadziła do odkrycia tego niezwykłego obiektu.
W lipcu 1922 r. młody geolog Jan Samsonowicz prowadził prace w rejonie Gór Świętokrzyskich. 19 lipca we wsi Magonie za sprawą miejscowej ludności spenetrował dziwne zagłębienia terenowe – „nory i lochy”, w których występowały kamienne narzędzia, a także poroża jeleni. Zaintrygowany tym co zobaczył, jeszcze tego samego dnia zbadał dokładniej kolejne obszary w pobliżu wsi Krzemionki, odkrywając istnienie pradziejowych wyrobisk i prawidłowo je interpretując jako neolityczne kopalnie krzemienia pasiastego.
Aby mógł powstać rezerwat archeologiczny przesiedlono całą wieś Krzemionki!
W 1926 r. rozpoczęto tworzenie rezerwatu, poprzez stopniowe wykupywanie terenów pól z rąk miejscowej ludności. Proces ten zakończono w latach 60. XX w. Ewenementem w skali Europy jest fakt, że dla dobra tego unikatowego zabytku oraz w celu utworzenia rezerwatu ostatecznie przesiedlono całą wieś Krzemionki. Mieszkańcy nowe domy znaleźli w większości w rejonie Sandomierza.
6 lipca 2019 r. Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest to szesnaste miejsce z Polski i jedyny polski zabytek archeologiczny na tej prestiżowej liście.
