Sędziszów. W tym świętokrzyskim miasteczku mamy osiedle kolejowe

Spis treści

1. Sędziszów. Miasto związane z koleją
2. Sędziszów. Zabytki kolejnictwa
3. Zespół osiedla kolejowego w Sędziszowie. Zdjęcia
4. Linia kolejowa w Sędziszowie. XIX wiek - czasy świetności
5. Sędziszów. Rys historyczny
6. Zabytki w Sędziszowie. Co warto jeszcze zobaczyć?

Sędziszów. Miasto związane z koleją

Sędziszów to miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, nad Mierzawą. Na początku 1880 r. rozpoczęto budowę linii kolejowej. W 1885 r. otwarto stację kolejową i parowozownię. W latach powstawania linii kolejowej centrum wsi mieściło się w rynku, w okolicy kościoła Świętego Piotra i Pawła. Dopiero na początku XX w. centrum wsi przesunęło się w pobliże stacji kolejowej. Zaczęły tam powstawać sklepy i warsztaty rzemieślnicze. Budowano domy dla kolejarzy. Sędziszów stawał się osadą kolejarską. 

Sędziszów. Zabytki kolejnictwa

Temat ten poruszony został kilka dni temu przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach. W ciekawy sposób opisano tam zespól osiedla kolejowego w Sędziszowie oraz zgłoszono chęć, aby wpisać je do rejestru zabytków i objąć te budynki (z osiedla kolejowego) pełną ochroną prawną (postępowanie administracyjne zostało wszczęte). 

Wciąż jeszcze niedostatecznie rozpoznane są w naszym województwie zabytki kolejnictwa - czytamy na fanpage Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach. Jednym ze znaczących ośrodków, którego rozwój ściśle wiąże się z rozwojem kolei, jest Sędziszów. Na terenie miasta zachowało się jedno z bardzo ciekawych osiedli mieszkaniowych, pierwotnie dla pracowników kolei - jest to niewielkie osiedle przy ul. Kolejowej, powstałe około 1940 r. , składające się z kilku domów. Zachowały się one do dziś w prawie nie zmienionej formie. Chcemy wpisać je do rejestru zabytków, aby objąć te budynki pełną ochroną prawną (postępowanie administracyjne zostało wszczęte). Zamieszczamy kilka archiwalnych zdjęć domów - z lat 80-tych XX w., wykonanych przez M. Lęcznarowicza, J. Szczęsnego, E. Jastrzębską.

Zespół osiedla kolejowego w Sędziszowie. Zdjęcia

Linia kolejowa w Sędziszowie. XIX wiek - czasy świetności

Już w XIX wieku jednak wieś Sędziszów zaczęła rosnąć i pęcznieć dzięki wybudowanej tutaj linii kolejowej, która wiedzie m.in. z Krakowa do Kielc i Warszawy. Powstała lokomotywownia, punkt przeładunkowy, budynki dla pracowników i dworzec. Niemcy przybywając tutaj podczas II wojny światowej stwierdzili, że sobie zostaną w Sędziszowie na dłużej, bo tyle fajnej infrastruktury, że warto wykorzystać do transportu tego i owego. Wybudowali jedynie trochę domów i bloków mieszkalnych. Jedne z nich, znajdujące się przy ulicy Kolejowej, wyglądają jak przyjemne hacjendy w stylu tyrolskim, a drugie zaś to drewniane, piętrowe baraki będące żywą, nieco bardziej luksusową kopią baraków z obozów koncentracyjnych. Sędziszów w czasie wojny był znakomitym miejscem obserwacji Niemców, ruchów wojsk i ogólnie wszelakich działań konspiracyjnych - czytamy na stronie Sądecki Włóczykij.

Sędziszów. Rys historyczny

Sędziszów to dawna siedziba Jastrzębców – rycerzy Konrada mazowieckiego. Miejscowość istnieje od 700 lat, jej początki sięgają XIII w. Jest jedną ze starszych miejscowości województwa świętokrzyskiego. Aż do II wojny światowej Sędziszów był własnością szlachecką. Pierwszym właścicielem był Stanczko de Sędziszów, a ostatnim była rodzina Kamińskich, do dzisiaj żyją jej spadkobiercy. Dobra sędziszowskie są dzisiaj własnością Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa.

Zabytki w Sędziszowie. Co warto jeszcze zobaczyć?

• Barokowy kościół parafialny pw. Świętego Piotra Pawła, wzniesiony w latach 1771–1786, odbudowany w 1914 r.
• Dwór z XIX w., przebudowany po pożarze. Dawna dworska oficyna z czasów rodu Dembińskich. Obecnie brak cech dworskich, po przebudowie znajduje się w nim Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Sędziszowie Caritas Diecezji Kieleckiej. Zachowały się pozostałości otaczającego parku oraz spichlerz.
• Osiedle Drewniane – budynki dla pracowników kolei wybudowane przez Niemców za czasów okupacji.
• Ulica Kolejowa – zabudowa poniemiecka, stylizowana na styl tyrolski.

źródło:Wikipedia, Sądecki Włóczykij, Urząd Ochrony Zabytków w Kielcach