Czym jest Gołoborze i skąd wzięła się jego nazwa?
Nazwa „gołoborza” wywodzi się z ludowych tradycji i oznacza miejsca „gołe od boru”, czyli niezalesione. Jest to rumowisko ostrokrawędzistych bloków skalnych, składające się wyłącznie z grubej frakcji, bez żwiru, piasku czy iłu. Unikalność świętokrzyskich gołoborzy polega na tym, że występują one w obrębie lasu, a nie powyżej jego górnej granicy, co jest rzadkością. Gołoborze na Łysej Górze jest największym tego typu polem skalnym w Górach Świętokrzyskich i jednym z największych w średniogórzu Środkowej Europy.
Skały budujące gołoborza to twarde piaskowce kwarcytyczne, które mają pół miliarda lat, pochodzące z pierwszego okresu ery paleozoicznej, czyli kambru. Sama struktura gołoborzy jest jednak stosunkowo młoda. Powstały one podczas zlodowacenia północnopolskiego, około 75 000 do 8 500 lat temu.
Panoramiczne widoki
Z tarasu widokowego na Łysej Górze możesz wygodnie podziwiać rozległe skalne pole. Metalowymi ażurowymi schodami dotrzesz bezpiecznie na platformę widokową, która stanowi kompromis między ochroną przyrody a prezentacją tego, co w parku narodowym jest najcenniejsze. Z platformy roztacza się widok na północ od Łysogór, w tym na rezerwat „Chełmowa Góra”, Starą Słupię czy Rudki.
Łysa Góra. Miejsce legend i tajemnic
Łysa Góra (Łysiec) od wieków rozpalała wyobraźnię i jest kolebką polskiej kultury i tradycji, będąc tematem wielu mitów, opowieści i legend. Najczęściej powtarzanym motywem są odbywające się tu sabaty, czyli legendarne zloty czarownic.
Szczyt Łyśca otoczony jest kamiennym wałem z piaskowca kwarcytowego, zbudowanym przez ludzi około VII-IX wieku. Archeolodzy nie są zgodni co do jego celu – jedni twierdzą, że pełnił funkcje obronne, inni, że służył do celów religijnych w czasach pogańskich, oddzielając miejsce święte od strefy codzienności. Legendy mówią, że wzniesienie klasztoru benedyktynów na Łysej Górze w pierwszej połowie XII wieku miało przeganiać wiedźmy i krzewić chrześcijaństwo. Według jednej z legend, samo gołoborze powstało, gdy zirytowane obecnością klasztoru diabły, niosąc kamienie do jego zburzenia, upuściły je na zbocze góry, spłoszone biciem dzwonów klasztornych i pianiem koguta.
Dostępność i szlaki turystyczne
Gołoborze na Łysej Górze (współrzędne: 50°51'40"N 21°02'51"E) jest łatwo dostępne. Miejsce znajduje się na szlakach turystycznych, w tym na:
- Alternatywie Green Velo (szlak rowerowy 75,0 km)
- Głównym Szlaku Świętokrzyskim im. Edmunda Massalskiego (Święty Krzyż - Huta Szklana, szlak rowerowy 35,1 km)
- Świętokrzyskim Szlaku Archeo-Geologicznym (Nowa Słupia ŚPN - Nowa Słupia ŚPN, wycieczka piesza 8,98 km)
Odwiedź Gołoborze na Łysej Górze, by doświadczyć niezwykłego połączenia geologicznej historii, przyrodniczego bogactwa i pogańskich legend, ciesząc się przy tym pięknymi widokami bez konieczności długich i wyczerpujących wędrówek.
