W zasadzie nie istnieje kompleksowe opracowanie dotyczące przebiegu pierwszych dni stanu wojennego w Starachowicach - mówi Jan Seweryn szef ZZ Solidarność. Są jakieś krótkie notatki czy wspomnienia poszczególnych osób, ale jak do tej pory nikt nie pokusił się o przedstawienie całokształtu tych wydarzeń. O ile co nieco wiemy jak przebiegały internowania, to zupełnie nie wiadomo jak przebiegały w Starachowicach przygotowania do tych działań. Nie wiadomo ilu milicjantów uczestniczyło w internowaniach, jakimi środkami dysponowali.
Nie wiadomo jak milicja weszła do biura największej organizacji „Solidarności” w Starachowicach – Komisji Fabrycznej w Fabryce Samochodów Ciężarowych, co stamtąd zabrano, co zniszczono. Bardzo ciekawe jest, co się działo w Delegaturze znajdującej w ówczesnym Zakładowym Domu Kultury (obecnie Starachowickie Centrum Kultury). Czy drzwi do lokalu zostały wyważone, czy może otworzone kluczem? A jeżeli był klucz, to skąd milicja go miała. Pytań jest wiele - dodaje Seweryn.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku w Starachowicach internowano m.in; Edwarda Dajewskiego, Andrzeja Markowskiego,Henryka Miernikiewicza, Aleksandra Pańca, Michała Pytlarza, Stanisława Szczygła, Annę Szlapę, Jerzego Purskiego.
Jednym z internowanych tego dnia był Jerzy Nobis, sekretarza Komisji Fabrycznej NSZZ „Solidarność” w FSC (internowany w ośrodku szkoleniowym w Bocheńcu, gdzie przebywał na szkoleniu związkowym. W czasie internowania wraz z grupą internowanych prowadził dziesięciodniowy strajk głodowy. Internowany był w więzieniach w Kielcach, Łupkowie Nowym i Załężu. Był najdłużej internowanym działaczem „Solidarności” ze Starachowic. Zwolniony 24.11.1982 r. Wyjechał na emigrację do Francji). Posłuchajcie wspomnień Pana Jerzego:
30.08.1982 r. w FSC aresztowano grupę osób, która zajmowała się kolportowaniem ulotek. Byli to: Edward Dudek, Andrzej Radecki, Adam Mazur, Waldemar Witkowski, Roman Wysiadecki, Bogusław Żmudziński i Tadeusz Wiktorowski. Grupa była rozpracowywana przez Tajnego Współpracownika Szymona Siwca ps. „Znak”. W związku z inną sprawą został aresztowany Zbigniew Rafalski. Aresztowań tych było więcej. Była także inwigilacja, obserwacja, wzywanie na przesłuchania i rozmowy ostrzegawcze. Była cała sieć szpicli i agentów. Pomimo tego wszystkiego trwał kolportaż prasy i ulotek, przeprowadzane były różne drobne akcje.
Największą akcję, którą udało się w Starachowicach zorganizować, była manifestacja 31.08.1982 r., w której udział wzięło około 3 tysiące osób - opowiada Jan Seweryn. Co by jednak nie mówić, to Starachowice nie miały struktur konspiracyjnych, nie przeprowadzano spektakularnych akcji, nie było wydawanej regularnie prasy podziemnej. Działalność opozycyjna polegała głównie na przywożeniu z dużych miast nielegalnych wydawnictw i kolportowaniu ich wśród zaufanych osób. Największe natężenie kolportażu przypadało na rok 1982 i 1983. Później było z tym różnie. W działania te zaangażowane było niewiele osób i nie miały one charakteru zorganizowanych struktur. Taka była starachowicka rzeczywistość. Nie oznacza to, że nie należy doceniać tego, co robiono. Wprost przeciwnie, trzeba uznać to za wkład naszego miasta w walkę z komuną.
Mimo pandemii koronawirusa w Starachowicach odbędą się obchody 39. rocznicy stanu wojennego. Organizują je wszystkie komisje związku „Solidarność”, działające w Starachowicach. Będzie msza , kwiaty i znicze w miejscach pamięci.
- Delegatura związku "Solidarność” w Starachowicach, kierowana przez Mariana Ferenca oraz Komisja Międzyzakładowa związku „Solidarność” pracowników oświaty i wychowania w Starachowicach, kierowana przez Pawła Rdzanka, zapraszają w niedziele 13 grudnia około godziny 10 przed Rondo Solidarności, a potem o 10.30 na mszę w starachowickim kościele Wszystkich Świętych.
- Międzyzakładowa Organizacja Związkowa „Solidarność” w MAN Bus kierowana przez Jana Seweryna ,w niedziele 13 grudnia, w południe, pod Pomnikiem „Solidarności” na placu przykościelnym, kościoła Wszystkich Świętych w Starachowicach, złoży wieniec i zapali znicze. Tego samego dnia o 12.30 pod Obeliskiem Anny Walentynowicz, przy starachowickim kościele Św. Trójcy, złoży wiązanki i zapali znicze.
Instytut Pamięci Narodowej zachęca wszystkich do udziału w akcji „Zapal Światło Wolności”.
Pełna lista osób internowanych w Starachowicach:
- Dajewski Edward 13.12.1981 - 29.04.1982
- Drygulski Stanisław 28.08.1982 - 15.10.1982
- Gajewski Krzysztof 04.09.1982 – 16.10.1982
- Imiela Edward 13.12.1981 - 24.12.1981
- Kasprzyk Krzysztof 13.12.1981 – 05.07.1982
- Kita Józef 12.05.1982 - 21.06.1982
- Lipiec Krzysztof 13.12.1981 - 02.07.1982
- Markowski Andrzej 13.12.1981 - 29.04.1982
- Miernik Andrzej 30.08.1982 - 16.10.1982
- Miernikiewicz Henryk 13.12.1981 - 06.05.1982
- Niedopytalski Krzysztof 31.08.1982 - 28.09.1982
- Nobis Jerzy 13.12.1981 - 24.11.1982
- Nowak Krzysztof 15.12.1981 - 06.03.1982
- Nowak Leszek 12.05.1982 - 23.07.1982
- Ofman Tomasz 16.12.1981 - 20.01.1982
- Paniec Aleksander 13.12.1981 - 09.06.1982
- Pomianowska Wanda 23.12.1981 - 21.01.1982
- Purski Jerzy 13.12.1981 - 21.12.1981
- Pytlarz Michał 13.12.1981 - 23.04.1982
- Sadowski Jacek 13.12.1981 - 22.07.1982
- Soboń Jerzy 30.08.1982 - 28.09.1982
- Szczygieł Stanisław 13.12.1981 - 24.12.1981 / 03.09.1982 - 28.09.1982
- Szlapa Anna 13.12.1981 - 24.12.1981
- Wikierski Józef 15.05.1982 - 01.06.1982
- Zajączkowski Ryszard 31.08.1982 - 15.10.1982