Spis treści
- Nietulisko Duże
- Historia walcowni w Nietulisku Dużym
- Wizualizacja. Muzeum w Nietulisku Dużym
- Jak wyglądał zakład w dawnych czasach?
- Zabytkowe ruiny zamienią się w muzeum
- Muzeum w Nietulisku Dużym. Ruiny walcowni żelaza
Nietulisko Duże
Nietulisko Duże to wieś położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Kunów. Było wsią biskupstwa krakowskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku. Do 1870 istniała gmina Nietulisko. Nazwa Nietulisko, używana na określenie osady leżącej w widłach rzeki Kamiennej pochodzi zapewne od miejsca w którym „nie można się utulić” a więc zaznać spokoju wewnętrznego. Ma to bezpośredni związek z odkryciem nieopodal Nietuliska Dużego cmentarzyska z okresu kultury grobów kloszowych.
Historia walcowni w Nietulisku Dużym
Pomysłodawcą tego wielkiego przedsięwzięcia był Stanisław Staszic. Realizacji doczekała się koncepcja opracowana pod jego kierunkiem przez, między innymi, Fryderyka Lempe. Prace przy budowie rozpoczęto już w 1824 roku. W tym czasie założono 7-kilometrowy kanał doprowadzający wodę z akwenu w Brodach. Dalsze prace kontynuowano dopiero po powstaniu listopadowym. Budowę zakładu ukończono ostatecznie w 1846 roku. Projektantem zakładu w Nietulisku został budowniczy i architekt - Karol Knake.
Wizualizacja. Muzeum w Nietulisku Dużym
Jak wyglądał zakład w dawnych czasach?
Zakład dysponował 40 parami walców oraz kołami wodnymi średnicy 10 metrów. Jedno z nich o mocy 60 KM wykorzystywane było do napędzania walcowni. W późniejszym okresie urządzenia zasilała też również jedna z pierwszych w Królestwie Polskim turbin wodnych. Kolby zgrzewane były w 6 piecach.
W drugiej połowie XIX wieku rentowność zakładu spadła. Przeszedł on w ręce prywatne i został poddany drobnej modernizacji. W 1903 roku tereny nad Kamienną nawiedziła wielka powódź. Żywioł nie oszczędził także zakładów w Nietulisku. Wielka woda zniszczyła spiętrzenie w Brodach na Kamiennej, a Świślina przerwała groblę. Odcięty od energii zakład zamknięto w 1905 roku. Urządzanie zostały wywiezione do Rosji lub sprzedane. Budynki zaczęły popadać w ruinę.
źródło: świętokrzyskie travel
Zabytkowe ruiny zamienią się w muzeum
Poinformował o tym w mediach społecznościowych burmistrz Gminy Kunów Lech Łodej.
" Mamy to❗ Jest zgoda Konserwatora na wybudowanie muzeum na otwartym powietrzu w Nietulisku Dużym" - napisał burmistrz Kunowa
Muzeum w Nietulisku Dużym. Ruiny walcowni żelaza
Konserwator zabytków wyraził zgodę na zagospodarowanie terenu ruin walcowni w Nietulisku Dużym z przeznaczeniem na muzeum na otwartym powietrzu. Obejmie ono:
- utwardzenie ścieżek, dojść, dojazdów i miejsc postojowych
- wykonanie schodów terenowych, pomostów i balustrad w obrębie ruin
- wykonanie obiektów malej architektury: oświetlenie, ławki parkowe
Prace budowlane mają rozpocząć się pod koniec 2024 roku.
