Kolejką wąskotorową ze Starachowic do Iłży! Plany są ambitne

Historia i znaczenie zabytkowej kolei

Starachowicka Kolej Wąskotorowa, dawniej znana jako Starachowicka Kolej Dojazdowa, ma bogatą historię sięgającą końca XIX wieku, kiedy to w Starachowicach i okolicach powstała sieć kolei wąskotorowych o rozstawie toru 750 mm. Jej pierwotnym celem było łączenie Wielkiego Pieca z Bugajem, kopalniami rudy żelaza oraz licznymi ładowniami drewna. Po II wojnie światowej, w 1950 roku, ukończono 20-kilometrową linię łączącą Starachowice z Iłżą, na której prowadzono zarówno ruch towarowy, jak i pasażerski. Niestety, w latach 80. i 90. XX wieku przewozy zaczęły spadać, co doprowadziło do zawieszenia, a następnie zakończenia ruchu towarowego w 1994 roku i pasażerskiego w lipcu 1994 roku.

Mimo degradacji infrastruktury, kolej została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województw świętokrzyskiego (1995) i mazowieckiego (1995). W 2003 roku, dzięki mediacjom Fundacji Polskich Kolei Wąskotorowych, linia została przejęta od PKP przez Starostwo Powiatowe w Starachowicach, co umożliwiło jej reaktywację. Od 2004 roku kolej kursuje sezonowo na dwóch odcinkach: Starachowice Wschodnie Wąskotorowe – Lipie (około 5 km) oraz Iłża – Marcule (około 7 km). Całkowita długość trasy wynosi 20 km, a obecnie w eksploatacji jest około 13 km. Trwają prace nad pozyskaniem funduszy w celu odbudowy brakującego, ośmiokilometrowego odcinka i przywrócenia przewozów na całej trasie

Nowy etap rewitalizacji – wspólna inicjatywa samorządów

Kluczowym krokiem w kierunku pełnej rewitalizacji jest porozumienie podpisane 27 czerwca 2025 roku przez Powiat Starachowicki oraz gminy: Starachowice, Iłża i Brody. Celem tego porozumienia jest wspólne opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej służącej rewitalizacji zabytkowej linii kolejowej z Starachowic do Iłży. Inwestycja ta ma na celu zarówno rozwój turystyki, jak i ochronę lokalnego dziedzictwa.

Na mocy porozumienia, każda z trzech gmin przekaże Powiatowi Starachowickiemu dotację w wysokości 90 tys. zł, co łącznie da kwotę 360 tys. zł na wykonanie dokumentacji. Powiat będzie odpowiedzialny za ogłoszenie postępowania przetargowego i nadzór nad realizacją zadania. Jak podkreśla starosta Piotr Babicki, jest to „ważny krok w rozwoju turystyki naszego powiatu”, który stanowi podstawę do inwestowania w rewitalizację i promocję tej rozpoznawalnej atrakcji.

Potencjał turystyczny i rozwój regionu

Odtworzenie pełnej trasy kolejowej od lokomotywowni w Starachowicach aż do stacji w Iłży otworzy nowe możliwości dla turystyki w Świętokrzyskiem. Rewitalizacja tej historycznej linii może wzbogacić ofertę turystyczną regionu, łącząc wartość historyczną z potencjałem rozwoju nowoczesnych form rekreacji. Obszar ten oferuje również inne atrakcje, takie jak Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach, szlaki piesze i rowerowe, czy zabytki sakralne.Współpraca samorządów jest kluczem do skutecznego działania na rzecz rozwoju regionu i zwiększenia jego atrakcyjności dla mieszkańców oraz turystów. Ożywienie Starachowickiej Kolei Wąskotorowej to nie tylko odtworzenie historycznej trasy, ale także inwestycja w przyszłość turystyki w województwie świętokrzyskim, która zapewni niezapomniane wrażenia z podróży przez malownicze tereny