Rasa prymitywna w służbie ekologii
Konik polski to rasa pierwotna, której historia jest ściśle związana z tarpanem (Equus caballus gmelini Ant.). Tarpany, uznawane przez wielu hipologów za dzikich przodków konia domowego, przetrwały w stanie dzikim do końca XVIII wieku na lesistych terenach wschodniej Polski, Litwy i Prus. W wyniku krzyżowania odłowionych tarpanów z końmi domowymi, prowadzonego nieświadomie przez chłopów, powstała nowa rasa – konik polski, której nazwa została wprowadzona w okresie międzywojennym.
Koniki polskie odznaczają się myszatym umaszczeniem z ciemną pręgą wzdłuż grzbietu. Są to zwierzęta o niskim wzroście, osiągającym 130–140 cm w kłębie, i masie ciała około 300–400 kg. Klacze mogą żyć nawet do 30–33 lat. Są mocne, inteligentne i odporne na trudne warunki, mogąc przebywać na pastwisku przez cały rok.
„Żywe kosiarki” ratują murawy kserotermiczne
Wykorzystanie koników polskich to specyficzna forma ochrony krajobrazu. Ich głównym zadaniem na Ponidziu jest utrzymanie otwartych terenów trawiastych i ratowanie cennych siedlisk przyrodniczych, w tym muraw kserotermicznych.
Dzięki stałej obecności na pastwiskach, zwierzęta te:
- Ograniczają sukcesję niepożądanych gatunków roślin, zgryzając i wydeptując pędy młodych roślin, a także ogryzając korę z wyrośniętych drzew
- Pełnią funkcję glebotwórczą – rozgrzebują wierzchnią warstwę gleby, co umożliwia bezpośrednie kiełkowanie nasion rzadkich i endemicznych roślin.
Wypas koników polskich jest prowadzony przez ZŚiNPK od ponad trzech lat na powierzchni około 10 hektarów, między innymi na Garbie Pińczowskim. Obszar ten charakteryzuje się bogactwem flory, liczącej około 200 różnych gatunków roślin, z których część jest rzadka i chroniona.
Hodowla koników polskich przeniesiona została do Umianowic, przy Ośrodku Edukacji Przyrodniczej. Działania te mają na celu nie tylko odtworzenie lokalnej flory, ale również ożywienie ruchu turystycznego na Ponidziu oraz prowadzenie edukacji przyrodniczej. Ośrodek w Umianowicach umożliwi dzieciom poznanie dawnych metod utrzymania łąk.
Koniki polskie są również cenne pod względem użytkowym – ich łagodny charakter i odpowiedni temperament sprawiają, że są popularne w hipoterapii. Mieszkańcy i turyści mogli je obserwować, np. na stoku przy nowej obwodnicy Pińczowa (Grodziska), teraz są jedną z atrakcji w Umianowicach. Wprowadzanie koników polskich wpisuje się w dążenie do utrzymania równowagi ekologicznej Ponidzia, regionu charakteryzującego się wysokimi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi.
