Świętokrzyskie atrakcje przyrodnicze. Odkryj 10 największych cudów natury

Cuda Natury w Świętokrzyskiem. Znasz je wszystkie?

Świętokrzyskie, kraina ukryta w sercu Polski, to miejsce, gdzie natura splata się z historią, tworząc krajobraz pełen cudów i tajemnic. To tu, wśród malowniczych wzgórz i dolin, kryją się geologiczne skarby, które zachwycają swoją różnorodnością i pięknem. Dziś zabieramy Was w 10 niesamowitych miejsc, turystycznych perełek regionu świętokrzyskiego, które są niezwykłymi cudami matki natury. TOP10.

Jaskinia Raj – Podziemny Pałac Naciekowy

Ta jedna z najpiękniejszych jaskiń krasowych w Polsce urzeka bogactwem i różnorodnością kalcytowych form naciekowych. Występują tutaj skupiska stalaktytów o unikatowym na skalę światową zagęszczeniu. Jaskinia Raj jest rezerwatem przyrody o mocno ograniczonym dostępie, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację i opłacenie biletów. Temperatura wewnątrz wynosi około +9°C, a wilgotność sięga około 95%, dlatego warto zadbać o odpowiednie ubranie, zwłaszcza dla dzieci. Trasa turystyczna ma 180 metrów długości, a zwiedzanie odbywa się w grupach maksymalnie 15-osobowych pod opieką przewodnika i trwa około 45 minut. W jaskini można zobaczyć między innymi Komorę Wstępną, Komorę Złomisk z kolumną naciekową Harfa, Salę Kolumnową ze skamieniałościami koralowców i pizoidami, Salę Stalaktytową z setkami stalaktytów oraz Salę Wysoką. Jaskinia Raj jest typową jaskinią krasową rozwiniętą w wapieniach środkowego dewonu, które powstały około 360 milionów lat temu na dnie płytkiego morza.

Świętokrzyski Park Narodowy – Królestwo Gołoborzy i Puszczy Jodłowej

Obejmujący pasmo Łysogór, park ten chroni unikalne w skali kraju gołoborza, czyli rumowiska skalne, oraz reliktową puszczę jodłową. Gołoborza świętokrzyskie to obszary bezleśne powstałe w wyniku oddziaływania klimatu peryglacjalnego i silnych procesów wietrzeniowych. Występują na północnym i południowym stoku Pasma Łysogórskiego i zajmują około 22 ha. Na obrzeżach gołoborzy porasta charakterystyczna jarzębina świętokrzyska, a na obszarach leśnych dominuje jodłowy bór mieszany i buczyna karpacka. W parku można spotkać sarny, dziki, lisy i kuny.

Łysica – Dach Gór Świętokrzyskich

Zdobycie najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich, o wysokości 612 m n.p.m. (czasami podawane jako 613 m n.p.m.), to gratka dla miłośników górskich wędrówek. Łysica jest najniższym z 28 szczytów wchodzących w skład Korony Gór Polski. Posiada dwa wierzchołki: zachodni – Łysicę i wschodni – nieco wyższą Skałę Agaty, na którą nie prowadzi oznakowany szlak turystyczny. Kopuła szczytowa jest wypłaszczona, kamienista i w dużej części zalesiona. Znajduje się tam drewniany krzyż, tablica informacyjna i ławeczki. Na szczyt prowadzi Główny Szlak Świętokrzyski, a krótszy i ciekawszy odcinek rozpoczyna się w Świętej Katarzynie, gdzie na turystów czekają drewniane schody, kładki, XIX-wieczna kapliczka Św. Franciszka, źródełko św. Franciszka i pomnik Stefana Żeromskiego. Alternatywny, dłuższy i łagodniejszy szlak zaczyna się w Kakoninie obok Chaty Kaka i prowadzi przez przełęcz św. Mikołaja z drewnianą kapliczką. Łysica leży na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Rezerwat Przyrody „Kadzielnia” – Geologiczna Perełka z Amfiteatrem

Ten dawny kamieniołom został przekształcony w unikalny rezerwat przyrody. Kadzielnia (295 m n.p.m.) to jedno ze wzgórz Pasma Kadzielniańskiego. Już w XVIII wieku pozyskiwano tu wapień. Na środku wyrobiska znajduje się chroniona Skałka Geologów. Trzy jaskinie na Kadzielni – Odkrywców, Prochownia i Szczelina – są udostępnione do zwiedzania pod opieką przewodnika trasą o długości 140 metrów, gdzie można zobaczyć nacieki i ślady organizmów sprzed milionów lat oraz nietoperze. Kadzielnia słynie także z amfiteatru z unikalną scenerią skalną, który może pomieścić 5430 widzów. Miłośnicy ekstremalnych wrażeń mogą skorzystać z tyrolki. Do Kadzielni można dotrzeć komunikacją miejską (przystanki „Al. Legionów Kadzielnia” i „Krakowska Kadzielnia”) oraz pieszo szlakami z centrum Kielc. Parkingi znajdują się od strony ulic Krakowskiej i Alei Legionów.

Oczy Ziemi – Turkusowe Jezioro w Kamieniołomie

Ten malowniczy zalany kamieniołom piaskowca tworzy unikalny krajobraz z turkusową wodą kontrastującą z otaczającymi skałami. "Oczy Ziemi" to wciąż mało znane na turystycznej mapie regionu świętokrzyskiego, miejsce. Można powiedzieć, że to w zasadzie nowa turystyczna perełka, dotąd znana jedynie miejscowym, i to tylko jako dawny kamieniołom Gębury. "Oczy Ziemi" można zobaczyć w Nadleśnictwie Suchedniów. Obiekt nosi nazwę "Oczy Ziemi" od charakterystycznych otworów w ścianie nieczynnego kamieniołomu. Zwraca uwagę oczko wodne wypełniające dno kamieniołomu. Jak tam dotrzeć? Najprościej od ulicy Langiewicza w Suchedniowie, skręcając w ulicę Szeroką i zostawiając auto przy wejściu do lasu. Po ok 3 km wędrówki szeroką i malowniczą drogą leśną dojdziemy na miejsce.

Rezerwat Przyrody „Skałki Piekło pod Niekłaniem” – Tajemnicze Formacje Skalne

Nazwa tego rezerwatu nie jest przypadkowa. Malownicze formacje skalne, przypominające piekielne wrota, tworzą tu niezwykle interesujący i nieco tajemniczy krajobraz, pobudzający wyobraźnię. Rezerwat przyrody "Skałki Piekło pod Niekłaniem" został utworzony w 1959 r., w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych osobliwych form skał piaskowcowych powstałych przez erozję wietrzną oraz żyjącej w szczelinach skalnych paproci zanokcicy północnej (Asplenium Septentrionale), z inicjatywy inż. Teodora Zielińskiego. Jest to najstarszy  rezerwat przyrody funkcjonujący na terenie Nadleśnictwa Stąporków. Rezerwat obejmuje powierzchnię 6,32 ha. Osobliwością rezerwatu oraz głównym przedmiotem ochrony są okazałe wychodnie skał piaskowcowych zbudowanych z utworów ery mezozoicznej (w okresie jury i triasu). Skały powstały w strefie ciepłego morza na jego brzegu lub przybrzeżnych płyciznach.

Obecnie skałki mają formę ambon, grzybów, stołów, progów, wyróżniono też 3 niewielkie jaskinie.

Park Krajobrazowy Cisowsko-Orłowiński – Mozaika Krajobrazów

Ten park krajobrazowy charakteryzuje się zróżnicowanym krajobrazem, gdzie wzgórza przeplatają się z dolinami i lasami. Cisowsko – Orłowiński Park Krajobrazowy położony jest w obrębie Wyżyny Kieleckiej i obejmuje wschodni fragment Gór Świętokrzyskich. Ograniczony jest od północnego zachodu i od północy doliną rzeki Belnianki, od wschodu doliną Łagowicy, od południa doliną Czarnej Staszowskiej i od południowego zachodu doliną Pierzchnianki. Dużą wartością Parku są obiekty zabytkowe świadczące o bogactwie kulturowym regionu. Zabytkowe układy urbanistyczne Łagowa, Rakowa, Daleszyc i Dębna zawierają liczne obiekty sztuki sakralnej i świeckiej. W Rakowie pozostały ślady działalności braci polskich Arian, którzy w XVIIw. utworzyli tu centrum swej religijnej i kulturalnej działalności. 

Rezerwat Przyrody „Krzemionki” – Pradawna Kopalnia Krzemienia Pasiastego UNESCO

Choć znane głównie ze swojego archeologicznego znaczenia, pradawne kopalnie krzemienia pasiastego są świadectwem naturalnych bogactw regionu i ich historycznego wykorzystania. Unikalna geologia tego miejsca przyczyniła się do powstania cennego surowca.

Rezerwat Przyrody „Zamczysko Turskie” – Historia i Przyroda w Jednym

Rezerwat Przyrody "Zamczysko Turskie" jest rezerwatem leśnym położonym w gminie Osiek, powiecie staszowskim, województwie świętokrzyskim. Znajduje się pomiędzy miejscowościami Tursko Małe i Kolonia Tursko. Utworzony w 1979 roku, zajmuje powierzchnię 2,52 ha. Celem ochrony jest las mieszany o charakterze zbliżonym do naturalnego, w tym mieszany las bukowy z domieszką jodły, jawora, klonu i dębu bezszypułkowego oraz runo typowe dla buczyn dolnoreglowych. Rezerwat charakteryzuje się ochroną czynną i krajobrazową. Na terenie rezerwatu znajduje się niewielkie, pagórkowate wzniesienie z pozostałościami wałów ziemnych, które w lokalnej tradycji uważane są za pozostałości zamku.Nazwa "Zamczysko Turskie" pochodzi właśnie od tych wałów ziemnych, będących śladami dawnego założenia obronnego o planie zbliżonym do prostokąta.

Gołoborze Świętokrzyskie – Kamienne Dywany na Szczytach Gór

Te charakterystyczne rumowiska skalne na szczytach Gór Świętokrzyskich są unikalnym elementem krajobrazu, powstałym w wyniku procesów wietrzenia. Stanowią niepowtarzalny widok i są symbolem regionu. Nazwa gołoborze jest terminem ludowym nadanym przez miejscową ludność. Określa ona obszary bezleśne (gołe od boru) znajdujące się na stokach pasm górskich. Gołoborza zbudowane są z bloków kambryjskiego piaskowca kwarcytowego powstałych ponad 500 mln lat temu. W Świętokrzyskim Parku Narodowym występują one zarówno na północnym jak i południowym stoku pasma Łysogórskiego. Podaje się, że ich powierzchnia wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset ha w zależności od przyjętej definicji. Współcześnie zajmują obszar około 22 ha. 

Odkrywanie tych dziesięciu cudów natury to wspaniała okazja, by zanurzyć się w pięknie i różnorodności Regionu Świętokrzyskiego. Każde z tych miejsc oferuje unikalne doświadczenia i pozwala docenić bogactwo naturalnego dziedzictwa tej części Polski. Warto również pamiętać o innych atrakcjach regionu, takich jak Łysa Góra z pobenedyktyńskim klasztorem na Świętym Krzyżu, ruiny zamków w Krzyżtoporze i Chęcinach, Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni czy Średniowieczna Osada w Hucie Szklanej.