Korzenie nocy Kupały w polskich tradycjach – Święto ognia, wody i płodności
Noc Kupały to święto o głębokich, pogańskich, słowiańskich korzeniach, obchodzone także przez ludy germańskie, ugrofińskie i bałtyckie. Jego pierwotne obchody przypadały w terminie letniego przesilenia, w nocy z 21 na 22 czerwca, czyli podczas najkrótszej nocy w roku.
Święto to kończyło cały cykl obrzędów mających zapewnić powrót na ziemię „czasu życia”, a więc czasu urodzaju, dobrobytu i szczęścia. Noc Kupały była poświęcona żywiołom wody i ognia, symbolizującym odpowiednio Słońce i Księżyc, i była uznawana za święto miłości, płodności, radości, zdrowia i urodzaju. Muzeum Narodowe we Wrocławiu podkreśla, że obchody te wywodzą się ze świąt powitania lata, związanych z kultem słońca i sił przyrody, którym towarzyszyły oczyszczające rytuały ognia i wody. Pomimo starań, Kościołowi nie udało się wykorzenić pogańskich zwyczajów Nocy Kupały, które zostały zasymilowane i włączone do kalendarza świąt chrześcijańskich jako Noc Świętojańska.
Wianki z grupą Mors Może Więcej [GALERIA]
Wianki – Sercem tradycji i Morsowych obchodów
Centralnym i najbardziej rozpoznawalnym elementem Nocy Kupały i Świętojańskiej są wianki. Tradycyjnie, młode dziewczęta (panny) plotły wianki z kwiatów i ziół, wplatając w nie łuczywo lub świeczkę, a następnie puszczały je na wodę (rzeki, jeziora). Kawalerowie starali się je wyłowić. Los wianka – czy spłonął, utonął, odpłynął daleko, czy został wyłowiony przez kawalera – miał wróżyć o przyszłym zamążpójściu dziewczyny. Wianki miały magiczne właściwości, wynikające nie tylko z użytych roślin (np. barwinek, bazylia, paproć, róże, dąb), ale także z samego aktu skręcania i wyplatania.
W kontekście „Morsowych Wianków” grupy „Mors może więcej”, puszczanie wianków nad zalewem w Wąchocku nabiera nowoczesnego, ale wciąż głęboko symbolicznego wymiaru. Staje się to celebracją miłości i przyjaźni, co bezpośrednio nawiązuje do tradycyjnego znaczenia Nocy Kupały jako święta miłości. Wianki, puszczane przez morsów, symbolizują życzenia pomyślności, zdrowia i radości – wartości tak cenionych zarówno w morsowaniu, jak i w dawnych wierzeniach.
Inne elementy tradycji Nocy Kupały
Choć „Morsowe Wianki” skupiają się na elementach wodnych, warto pamiętać o innych, równie ważnych aspektach Nocy Kupały, które nadal inspirują współczesne obchody:
- Ogniska: Były najważniejszym elementem, rozpalano je rytualnie w pobliżu wody. Skakanie przez płonące ognisko miało wypędzać złe moce, chronić przed chorobami, zapewniać płodność i pomyślność. Ogniska oczyszczające to główna cecha nocy Kupały
- Zioła lecznicze i magiczne: Wrzucano je do ognia dla uzdrawiających i oczyszczających mocy. Wierzono, że w Noc Kupały rośliny nabierają wielkiej mocy od słońca i ziemi, najlepiej zbierać je w tym dniu
- Poszukiwanie kwiatu paproci: Mityczny kwiat, zakwitający tylko na tę jedną noc, miał przynieść znalazcy szczęście i bogactwo. Była to też okazja do romantycznej wędrówki dla zakochanych.
