Sandomierz - królewskie miasto w województwie świętokrzyskim należy do najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. W czasach Piastów i Jagiellonów Sandomierz odgrywał kluczową rolę polityczną, gospodarczą i kulturalną, będąc już w XI wieku jedną z głównych siedzib królewskich, określaną przez Galla Anonima jako sedes regni principalis. Historia Sandomierza jest pełna dramatycznych wydarzeń, takich jak najazdy Tatarów (szczególnie tragiczny w 1260 r., który doprowadził do zniszczeń i upadku miasta oraz narodzin kultu męczenników sandomierskich), Litwinów czy Szwedów. Miasto podnosiło się ze zniszczeń dzięki działaniom władców, takich jak Bolesław Wstydliwy czy Leszek Czarny, który w 1286 r. dokonał ponownej lokacji miasta na prawie magdeburskim i przeniósł je na Wzgórze Miejskie. Kazimierz Wielki po zniszczeniach w połowie XIV wieku ufundował nowy zamek królewski, ratusz i mury miejskie, a także nową kolegiatę.
Co sprawia, że Sandomierz wciąż zachwyca i przyciąga turystów?
Przede wszystkim jego historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy, który w 2017 roku został uznany za Pomnik Historii. Spacer po jego malowniczych uliczkach to prawdziwa podróż w czasie i przez królestwo zmysłów.
Najważniejsze miejsca i atrakcje, które warto zobaczyć w Sandomierzu:
- Rynek średniowieczny – zachował czytelną, geometryczną siatkę ulic wytyczoną w połowie XIV wieku. W jego centrum stoi gotycko-renesansowy ratusz, uznawany za jeden z najpiękniejszych w Polsce. Rynek otacza 30 zabytkowych kamienic, w tym słynne: Kamienica Oleśnickich czy Dom Mikołaja Gomółki
- Bazylika katedralna Narodzenia NMP – gotycka budowla ufundowana przez Kazimierza Wielkiego w miejscu dawnej kolegiaty romańskiej. W jej wnętrzu znajdują się unikalne freski w stylu rusko-bizantyńskim z ok. 1430 r., ufundowane przez Władysława Jagiełłę – to jedna z zaledwie kilku zachowanych tego typu realizacji w Polsce.
- Dom Długosza – gotycki budynek z 1476 r., ufundowany przez Jana Długosza na potrzeby księży misjonarzy. Jest to jeden z dwóch zachowanych budynków mieszkalnych fundacji Długosza. Obecnie mieści się tu Muzeum Diecezjalne
- Kościół św. Jakuba z klasztorem dominikanów – ten późnoromański zespół z XIII wieku to najstarszy zabytek Sandomierza
- Zamek Królewski – wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego w XIV wieku, wielokrotnie niszczony i odbudowywany (m.in. wysadzony podczas "potopu" szwedzkiego).
Poza zabytkami Sandomierz i jego okolice zachwycają atrakcjami przyrodniczymi:
- Góry Pieprzowe (Pieprzówki) – to prastare pasmo, które powstało pół miliarda lat temu, chronione jako rezerwat przyrody. Ich nazwa pochodzi od wyglądu skał przypominających ziarna pieprzu. Znajduje się tu największe skupisko dziko rosnących gatunków róż w Polsce oraz roślinność stepowa.
- Malownicze wąwozy lessowe, przecinające wzgórza, takie jak słynny Wąwóz Królowej Jadwigi
W ostatnich latach Sandomierz zyskał na popularności dzięki serialowi "Ojciec Mateusz", którego akcja rozgrywa się w mieście. Wielu turystów przyjeżdża, by poczuć klimat serialu i zobaczyć miejsca znane z ekranu, a nawet odwiedzić specjalną Wystawę Świat Ojca Mateusza. Miasto ma swój niepowtarzalny klimat. Szmer rozmów, aromat kawy z kawiarni, smak lokalnych potraw i piękno biżuterii z krzemienia pasiastego tworzą wyjątkową atmosferę do wypoczynku. Wydaje się, że Sandomierz to idealne miejsce na spotkanie z rodziną czy przyjaciółmi, pozwalające na chwilę wytchnienia i wyłączenia się z pędzącego życia. Sandomierz zasługuje na to, aby zatrzymać się tu chociaż na 2 dni i chłonąć jego unikalną atmosferę. Zapraszamy do odkrywania uroków Małego Rzymu w sercu województwa świętokrzyskiego!
źródło: Zabytek.pl, Swietokrzyskie Travel, fragmentów ebooka "Podróże - Polska Sandomierz miasto królewskie zwane Małym Rzymem Wojciech Biedroń"
