Etymologia królewska. Skąd pochodzi nazwa Chroberz?
Historia Chrobrza sięga średniowiecza, a nazwa miejscowości jest notowana już od 1153 roku jako Chrober. Kluczowym elementem tożsamości wsi jest postać Bolesława Chrobrego, pierwszego króla Polski.
Nazwa wsi wywodzi się bezpośrednio od staropolskiego określenia Chrobry, oznaczającego dzielny. Według tradycji historycznej oraz kronik Marcina Kromera, osada została założona przez Bolesława I Chrobrego w 1019 lub 1020 roku po jego powrocie z wyprawy kijowskiej. Kronikarz Jan Długosz również wiązał początki parafii w Chrobrzu z królem Bolesławem Chrobrym, który miał tu wznieść kościół (prawdopodobnie drewniany, który przetrwał do XVI wieku) i zamek. Król Kazimierz Wielki również zatrzymał się w Chrobrzu w 1370 roku, wracając ranny z polowania.
Gród książęcy istniał na wzgórzu zwanym Zamczysko już w XII wieku. W XIII i XIV wieku w Chrobrzu odbywały się również ważne wiece dzielnicowe.
Pałac Wielopolskich. Świadek życia arystokracji
Jednym z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych zabytków Chrobrza jest Pałac Wielopolskich. W XVIII stuleciu wieś stała się własnością rodu Wielopolskich, a w XVII wieku dobra Chroberz zostały włączone do Ordynacji Myszkowskiej. Wielopolscy z Chrobrza należeli do elitarnego grona polskiej arystokracji rodowej na przełomie XIX i XX wieku.
Pałac, który możemy podziwiać dziś, został wzniesiony w stylu późnoklasycystycznym w latach 1857–1860. Fundatorem był XIII ordynat pińczowski, margrabia Aleksander Wielopolski (1803–1877). Projekt rezydencji sporządził wybitny architekt Henryk Marconi. Budowla miała głównie pomieścić obszerny księgozbiór ordynacji oraz kolekcję przejętą od przyjaciela margrabiego, Konstantego Świdzińskiego.
Obecnie w pałacu mieści się Ośrodek Dziedzictwa Kulturowego Ponidzia i Tradycji Rolnej, w którym można zwiedzać sale poświęcone historii Wielopolskich, kulturze rolnej XIX i XX wieku oraz Izbę Pamięci Republiki Pińczowskiej. Warto dodać, że w pałacu i otaczającym go parku w stylu angielskim kręcono sceny do filmowej adaptacji „Przedwiośnia” Filipa Bajona.
Renesansowe nagrobki. Skarby kościoła parafialnego
Nie mniej cennym zabytkiem jest gotycko-renesansowy Kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Budowlę, która powstała na miejscu dawniejszej świątyni, ufundował około 1550 roku ówczesny właściciel dóbr chroberskich, wojewoda sandomierski Stanisław Tarnowski.
Wnętrze kościoła kryje prawdziwe perły rzeźby renesansowej w Polsce:
- Nagrobek Stanisława Tarnowskiego: Przedstawia on „śpiącą” postać fundatora. Inskrypcja informuje o licznych podróżach Tarnowskiego, m.in. do Macedonii, Grecji, Syrii, Arabii czy Egiptu
- Nagrobek ks. Zbigniewa Ziółkowskiego: Pierwszego proboszcza nowej świątyni
Oba pomniki przypisywane są warsztatowi Jana Michałowicza z Urzędowa, jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy epoki.
Polecany artykuł:
Chroberz. Naturalne piękno Ponidzia i przystań kajakowa
Chroberz to nie tylko historia, ale i przyroda. Wieś położona jest w malowniczym Nadnidziańskim Parku Krajobrazowym, a jej atrakcyjność podnosi rzeka Nida, uznawana za jedną z najpiękniejszych i najcieplejszych polskich rzek.
Nida to idealny szlak kajakowy – jest rzeką nizinną, spokojną i łagodną, idealną dla rodzin z dziećmi i początkujących kajakarzy. W Chrobrzu, tuż przy rzece, zlokalizowana jest nowoczesna przystań kajakowa. Turyści mogą tu skorzystać z zaplecza rekreacyjnego, które obejmuje plac zabaw, sanitariaty, boisko oraz altany, a co ważne – pole namiotowe i wstęp są bezpłatne.
Polecany artykuł:
Wypoczynek w Chrobrzu można połączyć ze zwiedzaniem pobliskich atrakcji Ponidzia, w tym Stradowa z największym grodziskiem w Polsce, czy też Pińczowa.
Chroberz, o tysiącletniej metryce związanej z legendarnym królem Bolesławem Chrobrym, stanowi nieodkrytą perłę województwa świętokrzyskiego, która łączy dziedzictwo arystokratyczne (Pałac Wielopolskich), unikatową sztukę renesansu (nagrobki w kościele) oraz urokliwy krajobraz rzeki Nidy. To idealne miejsce dla tych, którzy poszukują spokojnego wypoczynku, bliskości natury i dotknięcia wielkiej polskiej historii.
źródła: Niedziela.pl. Wikipedia, Ponidzie w kajaku, Gmina Nowiny.
