Prawdziwkowy wysyp w Świętokrzyskiem. Sezon zaczyna się na całego!

Borowik szlachetny (Boletus edulis) jest jednym z najsmaczniejszych i najbogatszych w wartości odżywcze grzybów występujących w polskich lasach. Adam Mickiewicz nazwał go nawet „pułkownikiem wśród grzybów”. Ten cenny gatunek charakteryzuje się dostojnym wyglądem, przyjemnym zapachem i wybornym smakiem.

Król grzybów w Świętokrzyskiem. Gdzie i kiedy go szukać?

Borowik szlachetny jest jednym z najbardziej popularnych gatunków w regionie Świętokrzyskim, cenionym zarówno za smak, jak i wszechstronność kulinarną.

Idealne Miejscówki na Borowiki w Świętokrzyskiem

Borowiki, jako grzyby mikoryzowe, preferują wilgotne, zacienione miejsca, często pod drzewami dębowymi i bukowymi. Najłatwiej zlokalizować je w lasach iglastych, mieszanych oraz liściastych, ponieważ ich grzybnia wchodzi w mikoryzę z korzeniami sosen, buków, dębów i świerków.

W regionie Świętokrzyskim istnieje wiele lokalizacji znanych z obfitości prawdziwków:

• Puszcza Świętokrzyska to rozległy obszar (53 tys. hektarów) uważany za raj dla grzybiarzy, sprzyjający występowaniu wielu gatunków
• Lasy suchedniowskie cieszą się dużą popularnością i oferują bogate zbiory borowików i kurek
• Okolice Kielc również regularnie dostarczają licznych i zdrowych okazów
• Inne często odwiedzane lokalizacje to Zagnańsk, Końskie, Jędrzejów, Starachowice, Stąporków, a także gminy Bliżyn, Daleszyce (Niestachów, Suków) i Mniów (Rogowice, Serbinów).

Grzyby mogą występować w pobliżu strumieni, gdzie gleba jest bardziej wilgotna, oraz w miejscach z większą ilością opadów. Co ciekawe, grzybiarze donoszą, że borowiki można teraz znaleźć nawet wzdłuż dróg leśnych i w przydrożnych rowach.

Grzybobranie wrzesień 2025. Zdjęcia ze świętokrzyskich lasów

Kiedy borowiki rosną najlepiej?

Wzrost grzybów, w tym borowików, jest silnie uzależniony od warunków atmosferycznych. Optymalne warunki to temperatura między 15 a 25 stopni Celsjusza oraz wysoka wilgotność powietrza i gleby. Regularne i obfite opady deszczu są kluczowe, ponieważ zwiększają wilgotność gleby, co sprzyja rozwojowi grzybni i owocowaniu. W Świętokrzyskiem największe zbiory przewidywane są na sierpień i wrzesień.

Borowik szlachetny z koszyka na talerz. Pomysły na wykorzystanie

Metody przetwarzania borowików

Borowik szlachetny jest grzybem, który doskonale nadaje się do wielu form obróbki i przechowywania:

1. Suszenie: Prawdziwki nadają się do suszenia. Susz borowikowy jest ceniony za piękny aromat i jest niezbędny do przygotowania wigilijnej zupy lub postnych grzybów w cieście. Do jego przygotowania można użyć suszarki spożywczej
2. Marynowanie: Można go spożywać w formie marynowanej lub przygotowywać inne domowe przetwory
3. Gotowanie i Duszenie: Jest doskonały do gotowania, smażenia i pieczenia. Można go stosować w zupach i aromatycznych sosach
4. Dodatki: Świeże grzyby można dodawać do sałatek czy zapiekanek
5. Samodzielne Danie: Borowiki mogą stanowić samodzielne danie lub dodatek do mięs i wegetariańskich kotletów.

Przepis. Prawdziwki duszone w śmietanie

W sezonie grzybowym warto pokusić się o dania ze świeżych, pachnących lasem borowików szlachetnych. Źródła podają następujący przepis na prawdziwki duszone w śmietanie:

• Składniki: 1 kg świeżych prawdziwków, 2 cebule dymki, 3 łyżki masła do smażenia, szklanka śmietany 22 %, sól kamienna, 1/2 łyżeczki białego świeżo zmielonego pieprzu czarnego
• Przygotowanie: Grzyby należy dokładnie oczyścić i opłukać pod bieżącą wodą. Trzony odciąć, a kapelusze sparzyć wrzątkiem. Większe okazy przekroić na pół. Posiekaną cebulkę podsmażyć na maśle, a następnie dodać grzyby, lekko podlać wodą i dusić na małym ogniu przez niecałe 20 minut, pamiętając o mieszaniu. Na koniec dodać śmietanę, sól, pieprz i po 10 minutach zdjąć z ognia. Tak przygotowane danie można spożywać samodzielnie

Właściwości zdrowotne borowika szlachetnego

Borowiki szlachetne oferują wiele korzyści zdrowotnych, co czyni je doskonałym wyborem dla osób dbających o dietę:

• Składniki Odżywcze: Prawdziwki są źródłem białka, witamin z grupy B (B1, B2, B3), witamin A, C, D i E oraz soli mineralnych
• Leśne Mięso: Mimo że owocnik składa się w 80% z wody, białko borowików jest doskonale przyswajalne, zawierając niezbędne aminokwasy egzogenne. Z tego powodu borowiki są często nazywane "leśnym mięsem" i są polecane w dietach pozbawionych białka odzwierzęcego
• Wsparcie dla Zdrowia: Grzyby mają właściwości przeciwutleniające i mogą wspierać układ odpornościowy.
• Niskokaloryczność: 100 gramów prawdziwków to tylko 34 kcal, co sprawia, że są idealną propozycją na diety redukcyjne. Należy jednak pamiętać, że błonnik borowikowy (chityna) jest dość ciężkostrawny i nie powinien być podawany małym dzieciom i osobom starszym.

Identyfikacja i odróżnianie borowika

Borowik szlachetny jest często mylony z goryczakiem żółciowym. Chociaż smaku goryczaka nie da się pomylić (jest okropny i zniechęca do jedzenia), istnieje prosty sposób na odróżnienie prawdziwka od innych borowików:

• Test Nacięcia: Należy naciąć kapelusz borowika nożykiem. W przypadku prawdziwka kolor porów (spodniej części kapelusza, która jest gąbczasta) pozostanie bez zmian. W przypadku innych borowików (jak szatański, ponury czy żółciowy) pory mogą zasinieć lub zróżowieć w miejscu nacięcia

Początkujący grzybiarze powinni zbierać jedynie gatunki „rurkowe” (z gąbczastą powierzchnią pod kapeluszem), takie jak borowiki szlachetne, podgrzybki czy koźlarze, ponieważ w tej grupie nie spotyka się gatunków śmiertelnie trujących.