Skarżysko-Kamienna. Miasto w regionie świętokrzyskim
Skarżysko-Kamienna (do 24 kwietnia 1928 Kamienna) to miasto w północnej części województwa świętokrzyskiego. Skarżysko-Kamienna jest położone na Wyżynie Kieleckiej, u zbiegu Przedgórza Iłżeckiego, Garbu Gielniowskiego i Płaskowyżu Suchedniowskiego, nad rzeką Kamienną. Skarżysko-Kamienna od lat stanowi ważny ośrodek przemysłowy i węzeł komunikacyjny – drogowy i kolejowy. Według danych z 31 grudnia 2023 r. miasto miało 41 498 mieszkańców.
Skarżysko-Kamienna. Rys historyczny
Kluczowe w historii było przeprowadzenie w 1884 roku przez teren miejscowości kolej, od której wkrótce poprowadzono rozgałęzienia, co spowodowało powstanie węzła kolejowego. Wkrótce w pobliżu węzła powstała Odlewnia Żeliwa i Emaliernia „Kamienna”. W 1920 roku istniało na terenie gminy 20 zakładów wytwórczych, w tym 6 zakładów przemysłowych branży metalowej, zatrudniających ponad 1000 pracowników i około 1000 pracowników zatrudnionych na stacji i w warsztatach naprawczych taboru kolejowego. Prawa miejskie miejscowość uzyskała z dniem 1 stycznia 1923 roku. W 1924 roku uruchomiono po dwóch latach budowy Państwową Fabrykę Amunicji.
Skarżysko-Kamienna w czasie II wojny światowej
8 września 1939 roku miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, a fabrykę przejął prywatny koncern zbrojeniowy „Hasag”. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1942–1944 przy fabryce amunicji na terenie Skarżyska istniały trzy obozy, w których niewolniczą pracę wykonywali żydowscy więźniowie. Zmarłych i zamordowanych palono w prowizorycznym krematorium na terenie strzelnicy zakładowej. W czasie wojny na terenie zakładu zginęło łącznie około 35 tysięcy ludzi. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku całą fabrykę ewakuowano. 16 stycznia 1945 r. do miasta wkroczyły oddziały 3 Gwardyjskiej Armii, 6 armii i 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej I Frontu Ukraińskiego.
Skarżysko-Kamienna, miasto położone pośród lasów
Miasto okalają rozległe kompleksy leśne, których znaczną część obejmują obszary chronionego krajobrazu oraz parki krajobrazowe. Dominujące gatunki lasotwórcze w obrębie Nadleśnictwa Skarżysko-Kamienna to sosna (ok. 70% powierzchni) oraz jodła (ok. 20%). Inne powszechnie spotykane gatunki to brzoza, olcha, dąb, świerk, modrzew, buk oraz grab. Powierzchnia lasów w granicach administracyjnych miasta wynosi 2571 ha.
Co warto zobaczyć? Zabytki w Skarżysku-Kamiennej
- Muzeum im. „Orła Białego” – muzeum regionalne; znaczna część eksponatów pochodzi z okresu II wojny światowej broń, umundurowanie i wyposażenie żołnierzy, dokumenty, fotografie, ekspozycja plenerowa – działa, pojazdy opancerzone, helikoptery, samoloty, czołgi (jeden z kilku zachowanych na świecie egzemplarzy Sturmgeschütz IV) oraz skonstruowany w latach 60. XX wieku przez pochodzącego ze Skarżyska-Kamiennej Dionizego Wiśniewskiego kuter torpedowy ORP „Odważny”
- Pozostałości wielkiego pieca hutniczego z XVIII/XIX w.: fundamenty, mur oporowy, kanał przepustowy (jedyny zachowany gar wielkiego pieca w Staropolskim Okręgu Przemysłowym)
- Bazylika mniejsza pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej, kopia wileńskiej Ostrej Bramy
- Zalew Rejów o powierzchni 30 ha
- Zabytkowy domek dróżnika z 2 ćw. XIX w. wraz z drewnianą studnią przy ul. Krakowskiej 171, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych
Zdjęcia Muzeum Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej
