Kunów to małe miasto w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim usytuowane nad rzeką Kamienną. Tereny wokół Kunowa były zamieszkane już w czasach wczesnosłowiańskich, czego dowodem są pozostałości grodziska w Nietulisku Dużym. Już w XII wieku Kunów i okolice znane były z kamieniarstwa. Kunów nad rzeką Kamienną od wieków słynął z “piaskowca kunowskiego”, z którego powstało wiele pomników i zabytków polskiej i europejskiej kultury. Najstarsza zanotowana historyczna pamiątka to figura Pielgrzyma w Nowej Słupii, znajdująca się w lesie ok. 5 kilometrów od Kunowa, ufundowana w roku 1430 (a więc 20 lat po bitwie pod Grunwaldem!) przez biskupa oleśnickiego.
Kamieniarstwo w Kunowie
Historia kamieniarstwa w okolicach Kunowa sięga XII wieku, kiedy kamień wydobywany w postaci bloków skalnych wykorzystywany był do budowy zamków i kościołów. Jednak właściwy rozkwit nastąpił w XVI wieku, kiedy do Kunowa przybyli licznie mistrzowie sztuki kamieniarskiej z Niemiec. Stworzono wówczas cały przemysł kamieniarski, a kunowski piaskowiec zaczęto wykorzystywać do budowy magnackich rezydencji, wielu budowli w Warszawie, a nawet spławiany był Wisłą do Gdańska. Dla słynnego kamienia kunowskiego zaglądał ongiś do Kunowa król Zygmunt Stary, Stanisław August Poniatowski i car Piotr I. Najsłynniejsza rzeźba z tego kamienia to pierwsza w Polsce uliczna kapliczka “Matka Boża Passowska” ustawiona w roku 1683 w Warszawie na trakcie królewskim, tuż obok Kolumny Zygmunta (jej rok powstania to 1644), tak więc jest ona po tejże kolumnie najstarszym pomnikiem Warszawy! W pierwszej połowie XVII wieku w kunowskich i dolskich kamieniołomach pracowało kilkuset pracowników, a w samym Kunowie dominował cech artystów kamieniarzy. Ich dzieła zdobiły m.in. Łazienki Królewskie czy Zamek Królewski w Warszawie. W Kunowie pracował m.in. Kajetan Gieyzer, architekt Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Historia kamieniarstwa
W wyniku zaborów przemysł kamieniarski zamarł, chociaż jego tradycje przetrwały w kunowskich rodzinach zajmujących się tym rzemiosłem od pokoleń. Po wojnach napoleońskich został wznowiony dzięki staraniom Wawrzyńca Hagena i Władysława Czerwińskiego (burmistrza kunowskiego). W XIX wieku kamieniarstwo kunowskie przeżywało renesans, a wielu lokalnych mistrzów kamieniarskich kształciło się zagranicą. Okoliczny kamień był wykorzystywany także do budowy pieców w Staropolskim Okręgu Przemysłowym czy Teatru Narodowego w Warszawie. Rzeźby z Kunowa ustawiono także w warszawskim Ogrodzie Saskim oraz Pałacu Ostrogskich. Piaskowiec z Kunowa i Dołów Biskupich był eksploatowany przez Szydłowieckie Zakłady Kamienia Budowlanego w Szydłowcu jeszcze do lat 80. XX w. Z końcem XIX wieku przemysł kamieniarski ponownie zamarł, co było efektem przede wszystkim represji po powstaniu styczniowym i odebraniem Kunowowi praw miejskich.
Kamieniarstwo w Kunowie w czasach współczesnych
Współcześnie w okolicy Kunowa również są czynne kopalnie kamienia, który wykorzystywany jest przede wszystkim do budowy ogrodzeń i nagrobków, rzadziej do tworzenia rzeźb. Od kilkunastu lat prowadzone są także renowacje zabytkowych kamiennych nagrobków na kunowskim cmentarzu dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kunowskiej.
Jaki kamień wydobywa się w okolicach Kunowa?
W okolicy Kunowa znajdują się złoża bardzo dobrej jakości kremowego piaskowca. Białe lub szare ciosowe piaskowce pochodzące z końca okresu triasowego zwane były kunowskimi lub dolskimi. Pokłady tego piaskowca spotkać można na prawym brzegu rzeki Kamiennej aż do Szewny. Kamień ten jest twardy, wpada miejscami w kolor żółty lub ma czerwone użylenie. Przez szereg lat był w całym kraju szeroko rozpowszechniony. Ujemną cechą piaskowca kunowskiego/dolskiego są częste gniazda gliniaste i żelaziste, nadające jego powierzchni zmienny wygląd.
źródło. Wikipedia, Narodowa.pl
