Opactwo Cystersów w Wąchocku. Perła Romanizmu
Jednym z najważniejszych i najstarszych kompleksów architektonicznych w Świętokrzyskiem jest bez wątpienia Opactwo Cystersów w Wąchocku. Założone w 1179 roku przez księcia Kazimierza Sprawiedliwego, jest wyjątkowym przykładem architektury romańskiej w Polsce. Do dziś zachowały się w niemal niezmienionym kształcie romańskie partie klasztoru, w tym kapitularz, fraternia i refektarz, a także kościół klasztorny. Surowość formy, grube mury i sklepienia kolebkowe przenoszą odwiedzających wprost do XIII wieku. Wąchock to nie tylko zabytek, ale i żywe centrum życia zakonnego, co dodatkowo podkreśla jego wartość.
Kolegiata w Wiślicy
Kolejnym niezwykle istotnym obiektem jest Kolegiata Narodzenia NMP w Wiślicy. Choć obecna budowla pochodzi głównie z XIV wieku, jej historia sięga znacznie głębiej. Wiślica była jednym z najważniejszych ośrodków państwa Wiślan, a następnie piastowskiego. Pod kolegiatą znajdują się relikty wcześniejszych budowli, w tym kościoła romańskiego z XII wieku oraz domniemanych pozostałości rotundy z czasów piastowskich, a nawet wcześniej. Szczególnie cennym zabytkiem jest odkryta w podziemiach „Płyta Orantów”, datowana na XII wiek. Świadczy ona o niezwykłej randze miejsca i jego związku z początkami polskiej państwowości.
i
Kościół św. Wojciecha w Kielcach. Średniowieczne korzenie miasta
W samym sercu stolicy województwa, Kielcach, znajduje się Kościół św. Wojciecha. Choć wielokrotnie przebudowywany na przestrzeni wieków, jego najstarsze partie, w tym romańska wieża, sięgają XII wieku. Uważa się, że świątynia powstała w miejscu pierwotnej osady, a jej historia jest nierozerwalnie związana z początkami Kielc. Podziemia kościoła kryją relikty wcześniejszych budowli, co świadczy o ciągłości kultu i osadnictwa w tym miejscu.
i
Inne zabytkowe perły regionu świętokrzyskiego
Warto również wspomnieć o innych romańskich kościołach, które choć mniejsze, są równie cennymi świadkami epoki:
- Kościół św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu: Choć również przebudowany, zachował romańskie fragmenty, a jego historia sięga XII wieku.
- Kościół św. Mikołaja w Solcu-Zdroju: Fragmenty romańskie świadczą o jego wczesnym rodowodzie.
Najstarsze kościoły w województwie świętokrzyskim. Świadkowie czasu
Te najstarsze budynki województwa świętokrzyskiego to nie tylko kamienne świadectwa przeszłości. To miejsca, które żyły, były świadkami modlitw, uroczystości, codziennego życia i dramatycznych wydarzeń. Są one bezcennym źródłem wiedzy o architekturze, sztuce, a także o historii społeczeństw, które je budowały i użytkowały.
