Ptkanów. Miejscowość w Świętokrzyskiem
Ptkanów to część wsi Podole, położony w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim, w gminie Opatów. Prywatna wieś duchowna. Ptkanów położony jest na rozległym płaskim wzniesieniu na Wyżynie Opatowskiej, przylegającym od wschodu do położonej w dolinie wsi Podole. Znajduje się około 5 km na północny wschód od centrum Opatowa.
Ptkanów. Rys historyczny
Pierwotnie wieś, w źródłach z XV i XVI w. wymieniana pod nazwą Pkanów. W późniejszym okresie części Ptkanowa weszły w skład sąsiednich wsi Podole i Rosochy, a sama nazwa Ptkanów ograniczyła się do położonej na wzgórzu przykościelnej osady. Pierwsza wzmianka o miejscowości (pod nazwą Bechanow) pochodzi z aktu uposażenia kolegiaty sandomierskiej z 1191 r. Fundacja kościoła w Ptkanowie miała miejsce w XII w. i przypisywana jest Duninowi herbu Łabędź, który miał również ufundować kościoły w Żarnowie i Skrzynnie. Według innej tradycji kościół mógł zostać założony przez zakon templariuszy.
Templariusze
Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona, czyli templariuszy, powstał w 1118 roku (albo – jak sądzi część historyków – w 1119 lub dopiero w 1120 roku).
Nazwa zakonu pochodzi od łacińskiego słowa templum – świątynia, od ich siedziby w pobliżu tzw. świątyni Salomona w Jerozolimie. Pieczęć zakonu przedstawiała dwóch rycerzy dosiadających jednego wierzchowca, co symbolizowało pokorę i ubóstwo.
Jaki związek mają Templariusze ze Świętokrzyskiem?
Przenosimy się do miejscowości Ptkanów (powiat Opatowski). Tam znajduje się wyjątkowy w skali regionu warowny kościół Świętego Idziego, otoczony nowożytnym murem obronnym z bastionami i basztami, pięknie położony na szczycie płaskowyżu lessowego.
Świątynia otoczona jest pochodzącym z XVI w. obronnym murem z basztami i strzelnicami. Z tego samego okresu pochodzi kościelna dzwonnica. Gotycki kościół pw. Świętego Idziego Opata z przełomu XIV i XV w. wzniesiony w miejsce dawnego kościoła z XII wieku. I według niektórych przekazów ta pierwotna świątynia była siedzibą Templariuszy. Sprowadzić ich miał na te ziemie Henryk Sandomierski uczestnik dwóch wypraw krzyżowych. Pod świątynią znajduje się też tajemniczy tunel, którego część została odkryta przez stowarzyszenie poszukiwaczy - opowiada Aneta Marciniak, przewodnik świętokrzyski.
i
Tak naprawdę nie do końca wiadomo, jak to z tymi Templariuszami było - mówi Aneta Marciniak. Od pokoleń mieszkańcy ówczesnego Ptkanowa mówią o tunelu, który prowadził spod kościoła Św. Idziego do Klasztoru w miejscowości Lipowa. Miał to być podziemny tunel łączący te dwie budowle - mówi przewodnik. Tunel oczywiście istnieje, odkryli go członkowie Stowarzyszenia Sakwa. Nutkę tajemnicy kryją tez ściany zewnętrzne świątyni na których znajduje się dużo symboli zwierzęcych, trupich czaszek, piszczeli. Jest też tablica z napisem ale co tam jest napisane i w jakim języku tego do dziś nie odkryto - dodaje Aneta Marciniak
Kościół w Ptkanowie.
"Pierwsze spojrzenie na budynek kolegiaty to skojarzenie z Transsylwanią. Kanciasta ciężka bryła w brunatnym kolorze ze strzelistymi wieżami" - czytamy na fanpage "Coś Ci pokażę, coś Ci opowiem"
- Historyczna metryka kościoła w Ptkanowie cofana jest do XII w. (pierwszą świątynię miał fundować w 1140 r. Dunin z rodu Łabędziów), brak jest jednak materialnych pozostałości tej domniemanej romańskiej budowli. Upatrywano ich we fragmentach płaskorzeźbionych fryzów kamiennych, wmurowanych w południową ścianę nawy i wschodnią ścianę dzwonnicy, jednak nie ma przesłanek pozwalających potwierdzić te hipotezy.
- Istnienie parafii poświadczone jest w 1326 r. Na podstawie cech stylowych przyjmuje się, że istniejący obecnie kościół powstał w XIV-XV w. W końcu XVI lub w XVII stuleciu świątynia i cmentarz przykościelny zostały otoczone murem obronnym z basztami i pięciobocznymi niewielkimi bastionkami z otworami strzelniczymi.
- Największą i najwyższą basztą była dzwonnica, usytuowana w narożniku południowo-zachodnim muru, pełniąca jednocześnie rolę wieży bramnej. W 1789 r. wzniesiono istniejącą do dziś murowaną plebanię.
- W 1873 r. rodzina Ośmiłowskich ufundowała ołtarz główny pw. św. Idziego. W 1880 r. spłonął gontowy dach kościoła, później powstała neogotycka kruchta dobudowana do pd. ściany nawy, a w bastionie pn.-wsch. naroża muru obronnego rodzina Lipińskich urządziła kaplicę pogrzebową.
- Największe przekształcenia bryły kościoła miały miejsce w latach 1906-1910, kiedy przedłużono nawę w kierunku zach., według projektu Józefa Dziekońskiego. Po drugiej wojnie światowej przeprowadzono liczne prace remontowe, między innymi przy bastionkach i basztach oraz dzwonnicy, do której około 1970 r. dostawiono kamienne schodki oraz wybito nowy otwór wejściowy od strony wsch.
źródło; Wikipedia, swietokrzyskie pro
i
